تصویر برتر در شعر مقاومت فلسطین با بررسی موردی شعر معین بسیسو

تصویر یکی از رایج ترین اصطلاحات نقد ادبی است که منتقدان بلاغت از دیرباز آن را مطرح نموده و در نقد جدید نیز به گونه ای گسترده تر بدان پرداخته شده است. در حقیقت، تصویر همان تبلور معانی و اندیشه های بلند یک هنرمند ادبی است که در چارچوبی منسجم و نظام مند، طراحی گشته و نمودی عینی از تجربه شعری وی را به نمایش می گذارد. این تصویر، دارای مولفه ها و اجزای سازنده ای چون موسیقی، زبان، اندیشه، عاطفه و خیال است که هر کدام در جایگاه خود منشأ تصاویر جزئی تری هستند که در پیوند با یکدیگر، کلیتی از یک متن ادبی را با کارکردهای متفاوتی چون سیاسی، اجتماعی، تاریخی و ... بازتاب می-دهند. از مهم ترین این عناصر تصویر ساز که در برانگیختن عواطف مخاطب و صحنه سازی های دور از ذهن برای نمایش معانی مجرد، تاثیر فراوانی دارد، عنصر خیال است. علم بیان و گونه های مجازی آن، یکی از مولفه های اصلی این عنصر هستند که نقشی بسزا در بازپرداخت تصاویر ادبی از ورای کارکرد ارجاعی زبان ایفا می کنند. این داده های تصویری، بر اساس یک دسته بندی از منتقد معاصر عرب «کامل حسن البصیر»، به سه نوع «رو در رو»، «جانشین» و «عینی» تقسیم بندی می شوند. ادبیات، عنصری است پویا و زنده که در مقیاس کوچک تر آن، یعنی ادب پایداری، نوعی از ادبیات متعهد وجود دارد که مفاهیم و آموزه های ارزشی را فراتر از مرزهای مکانی و زمانی، در گستره ای انسانی مطرح نموده و در تصویر پردازی این اندیشه ها، بهره شگرفی از ترفندهای هنری خیال انگیز چون سازه های بیانی علم بلاغت جهت برانگیختن مخاطب و همراهی و همدلی وی می برد. معین بسیسو یکی از شاعران برجسته مقاومت فلسطین است که مبارزه و پایداری، پیوندی ناگسستنی با شعر و ادب وی داشته و از رهگذر گرایش به رمز و اسطوره های نمادین، حضور عناصر خیال، به ویژه این نمودهای بیانی را در تصویر پردازی های شعری خود و بازتاب پیام محوری مقاومت به گونه ای برجسته تقویت نموده است. رساله حاضر بر آن است تا با بر اساس تصاویر بیانی ذکر شده، به استخراج نمونه هایی از این انواع تصویری در شعر معین بسیسو پرداخته و از این رهگذر، تبیین نماید که در بافت شعری وی، محور جانشینی تصاویر ادبی، بسامد بالایی را در خلق صحنه های مرتبط با مقاومت به خود اختصاص داده است و در میان قطب-های این محور نیز عنصر کنایه از موصوف با ساختاری رمزآلود، در جایگاه نخست قرار می گیرد که به عنوان تصویر برتر، بارزترین و چشمگیرترین نقش را در تصویر پردازی های شعری این شاعر برجسته و بازتاب پیام مقاومت ایفا نموده است.